album-art

00:00

TẢI MP3 – TRẦN THIỆN TÍCH

Bạn Thân Mến,

Ở hải ngoại, phát huy và bảo tồn văn hóa Việt là điều mà hầu hết các cộng đồng người Việt trên toàn thế giới luôn quan tâm. Chúng ta ca ngợi văn hóa Việt, chúng ta tự hào về chữ Việt. Nhưng ít ai trong chúng ta hiểu được tinh hoa của ngôn ngữ Việt trong việc ứng dụng làm sao sống được An Vui lâu dài nhất.

Trong ngôn ngữ Việt, có một cách dùng từ thật tuyệt vời, đó là từ ghép (kép). Có thể nói, rất ít ngôn ngữ trên thế giới có được cách dùng từ ghép độc đáo này. Vì sao? Vì ngôn ngữ Việt là ngôn ngữ của đơn âm, nên khi ghép hai từ vào với nhau, cũng không khiến chữ quá dài.

Thật ra, cũng ít ai trong chúng ta có thắc mắc tại sao trong ngôn ngữ Việt lại có thêm những từ ghép để làm gì? Chúng ta cứ sử dụng như một thói quen, mà cũng chẳng hề đi tìm hiểu ý nghĩa đó là gì?

Trên căn bản của tiếng Việt, khi hai từ ngữ được dùng riêng, thì mỗi từ vẫn có ý nghĩa riêng, nhưng khi ghép lại với nhau thì lại mang một ý nghĩa hoàn toàn khác, trong đó bao gồm: giải thích về định nghĩa, bổ sung làm rõ nghĩa, về trạng thái, về tình trạng, và cách thức giải quyết vấn đề, v.v.

Thí dụ như hai từ Lo Âu. Âu là tiếng Hán, và tiếng Việt có nghĩa là Lo. Lo được gắn với Âu, là nói về định nghĩa của từ Âu có nghĩa là Lo. Khi hai từ Lo và Âu dùng cho định nghĩa, chúng ta có thể hoán chuyển vị trí trước hay sau của hai chữ, mà vẫn không làm thay đổi định nghĩa như: Âu Lo hay Lo Âu, thì chúng ta vẫn không thể hiểu sai về định nghĩa là gì.

Nhưng Lo Lắng thì lại là khác. Trên căn bản, định nghĩa của Lo là một trạng thái tâm lý diễn tả một ý niệm khởi sinh, khiến cá thể phải tư duy, động não. Còn Lắng là lặng xuống, lặng yên (nhờ có lặng xuống nên mới có an hay yên).

Như vậy, Lo Lắng không phải chỉ có Lo không, mà Lo Lắng lại dùng như một phương pháp giải quyết vấn đề, để diễn tả, khi chúng ta có lo âu thì muốn giải quyết cái lo đó, chúng ta phải lắng lòng xuống, phải có An, mới giải quyết được cái Lo.

Ở đây, chúng ta không thể đảo ngược như từ Lo Âu, vì chúng ta không thể nói Lắng Lo được. Vì sao? Vì khi lòng đã Lắng rồi, thì Lo không thể xuất hiện.

Hay như hai chữ Lụt Lội. Lụt là tình trạng xẩy ra khi mưa quá nhiều, hay bão, tạo ra nước từ trên nguồn đổ xuống vùng trũng, tạo tình trạng ngập; và Lội là một hành động dùng chân bước đi trong nước.

Như vậy, hai từ Lụt Lội dùng để diễn tả, sự sống còn của một cá thể, khi thấy nước bắt đầu dâng cao thì phải mau lội vào chỗ cao ráo để sống còn, trước khi con nước dâng cao.

Chúng ta không bao giờ nghe “lụt bơi” cả. Vì khi đợi nước dâng đủ cao, cho dù, chúng ta có biết bơi thì sức nước đã quá mạnh có thể cuốn chúng ta đi, nên khó sống sót.

Trong khi, nếu chúng ta ghép hai từ Ngập Lụt lại với nhau thì lại diễn tả một quá trình đi giải quyết vấn đề, có nghĩa là, khi nước bắt đầu Ngập thì sẽ tạo ra Lụt nếu chúng ta không chịu giải quyết.

Hoặc như hai chữ chia xẻ. Chia nghĩa là phân ra từng phần một, và xẻ nghĩa là chẻ ra, bổ ra, banh ra, như: banh da xẻ thịt. Như vậy, định nghĩa của chữ chia xẻ là nhờ sự bổ ra, chẻ ra, mà chúng ta có thể phân ra từng phần. Trong khi ngày nay, phần đông chúng ta lại dùng là chia sẻ. Chữ sẻ không có một định nghĩa nào để bổ sung cho chữ chia cả.

Ngược lại, chúng ta có thể nói xẻ chia hay chia xẻ, cũng cùng một định nghĩa, mang tính chất bổ sung cho nhau làm rõ nghĩa hơn. Nhưng nếu áp dụng cho hai chữ chia sẻ, thì chúng ta có vấn đề, vì chúng ta không thể dùng sẻ chia, như dùng từ xẻ chia được.

Tiếc thay, ngày nay, ít ai trong chúng ta lại để ý đến những ý nghĩa sâu xa, mà cha ông chúng ta đã tích lũy những kinh nghiệm sống còn, những kinh nghiệm giải quyết vấn đề, hay giải thích định nghĩa rõ ràng, tránh gây ra hiểu lầm giữa cá nhân với tập thể, v.v, đã trao truyền lại cho chúng ta.

Chúng tôi không phải là nhà ngôn ngữ học. Chúng tôi cũng không phải là những nhà sử học. Chúng tôi chỉ là những người rất bình thường như bạn, nhưng khi thực tập làm sao kéo dài An trong cuộc sống, chúng tôi đã quan sát và vô tình hiểu được những dụng ý sâu xa của các bậc tiền nhân đã dầy công tích lũy, trải nghiệm, và để lại cho các con cháu sau này.

Có thể nói, nếu đem những sự trải nghiệm quý báu để làm sao sống còn, và đạt được trạng thái An nhanh nhất thì tổ tiên của chúng ta, cũng không hề thua kém với bất cứ một tôn giáo nào khi ứng dụng để đạt được An, mà có khi còn vượt trội hơn là khác.

Trở lại hai chữ Lựa và Chọn. Nếu chúng ta phân ra làm hai thì Lựa nghĩa là phân ra, lọc ra, sàng lại, và Chọn nghĩa là lấy ra cái gì tốt nhất.

Khi lựa chọn được biến thành từ ghép thì Lựa Chọn diễn tả một trình tự có trước có sau, nghĩa là sàng lọc đi những cái xấu, để lại những cái tốt, và trong những cái tốt đó, chọn ra cái tốt nhất.

Trong khi, Chọn Lựa lại diễn tả về quá trình thẩm định, nghĩa là, chọn trong một số nào đó, rồi sàng lọc bỏ những cái xấu đi, còn lại những cái tốt.

Thí dụ: Bạn vừa nhận được hóa đơn: tiền điện, tiền nước, tiền nhà cùng một lúc, tổng cộng hết $2,000 và bạn đang có $2,000. Bạn quyết định chọn trả tiền hết cho cả ba hóa đơn, và ở đây bạn không cần lựa.

Cũng trong trường hợp trên, nhưng bạn lại chỉ có tiền đủ trả tiền nhà, nhưng không đủ tiền để trả tiền điện, nước thì bạn phải dùng Lựa Chọn, nghĩa là, cho dù bạn có lựa trả tiền điện, nước, nhưng nếu bạn không có nhà, thì cũng vô dụng. Vì vậy, trong ba hóa đơn, bạn sẽ chọn ra cái tốt nhất, đó là trả tiền nhà.

Vì với bạn trả tiền nhà quan trọng hơn, nếu không có nhà thì bạn sẽ không có nơi cư trú.

Sau đó bạn mới trả tiền nước, vì nếu nhà không có nước, bạn sẽ không thể giải quyết chuyện vệ sinh cá nhân hay ăn uống. Và cuối cùng là tiền điện, vì không có điện bạn vẫn có thể sử dụng đèn dầu, hay củi than để nấu ăn.

Dĩ nhiên, giữa chọn và lựa có thể nói, về định nghĩa gần giống nhau, nhưng trên thực tế, khi ứng dụng vẫn có sự khác biệt.

Vậy bốn chữ Chọn Lựa và Lựa Chọn khi ứng dụng trong việc kéo dài An có khác nhau không? Rất khác đó bạn.

Thí dụ, trong qúa trình đi tìm giải pháp, bạn cần sử dụng đến 3 bước: so sánh, phân tích, và sắp xếp thứ tự quan trọng.

Trong so sánh và phân tích, thì bạn phải Lựa hay sàng lọc bớt các giải pháp có nhiều khuyết điểm hay hậu quả, để còn lại, những giải pháp có nhiều ưu điểm hay kết quả. Sau đó, đến giai đoạn sắp xếp thứ tự quan trọng, bạn mới bắt đầu chọn những giải pháp nào tốt nhất, tốt nhì, tốt ba, v.v. để sắp xếp trước, sau. Như vậy, sẽ giúp cho bạn không hoang mang trong việc phải chọn giải pháp nào để giải quyết.

Ngược lại, nếu bạn dùng phương pháp Chọn Lựa, có nghĩa là, trong qúa trình tìm giải pháp, bạn có 10 giải pháp, nhưng bạn chỉ chọn ra năm, mà chưa có sự sàng lọc kỹ lưỡng.

Sau đó, bạn mới sàng lại trong 5, ra những cái tốt. Vì còn lại những cái cùng tốt, nhưng lại không có chọn, nên không biết cái nào tốt nhất, tốt nhì, tốt ba, v.v., Thế nên, bạn sẽ rơi vào trạng thái hoang mang không biết chọn cái nào. Chưa kể đến, khi bạn chọn mà không có lựa sàng lọc thì có thể những giải pháp mà bạn bỏ đi, lại thích hợp hơn với những gì bạn đã chọn.

Chính vì vậy, trong qúa trình đi tìm phương pháp giải quyết một vấn đề để đạt được An, thì phương pháp Lựa Chọn lại được sử dụng nhiều hơn là phương pháp Chọn Lựa.

Dĩ nhiên, ai trong chúng ta cũng có quyền Lựa Chọn hay Chọn Lựa. Nhưng nếu bạn muốn đạt được An kéo dài trong cuộc sống bạn mà không bị hoang mang, thì bạn nên cẩn thận khi lựa chọn phương pháp là Lựa Chọn hay Chọn Lựa.

Một câu chuyện khá lý thú trong kinh doanh về Lựa Chọn và Chọn Lựa.

Có một người chủ một hãng may, đến cuối tháng chưa được công ty trả tiền, nên số tiền dự trữ, chỉ vừa đủ trả tiền nhà nhưng không đủ trả tiền thợ.

Người chủ đó, sau đó đã Chọn là trả tiền mướn tiệm, và Lựa thiếu lại tiền thợ. Người chủ đó quan niệm rằng, nếu không trả tiền mướn tiệm thì làm gì có tiệm để mà kinh doanh; trong khi, thiếu tiền thợ đến tháng sau cũng không sao.

Trên thực tế, người thợ lại cần tiền để sinh hoạt mỗi ngày; trong khi, tiền mướn tiệm, dù có trả trễ một tháng, cũng không sao. Vì theo luật thuê mướn cửa tiệm, nếu chủ đất muốn đuổi người thuê mướn thì phải qua 90 ngày, tức 3 tháng, khi người thuê không trả tiền thuê mướn thì mới có thể thưa kiện để đòi lại chỗ cho thuê.

Như vậy, khi người chủ hãng may này chọn trả tiền mướn tiệm trước sẽ để lại những hậu quả như sau:

  • Thợ vì thiếu tiền sẽ nổi loạn, đình công, không chịu may hàng, khiến cho những mặt hàng không thể hoàn tất, nên không thể giao hàng để có tiền cho cơ sở kinh doanh tồn tại.
  • Mất uy tín với hãng lớn nên không thể nhận được những đơn đặt hàng, khiến cho tài chánh càng lúc càng eo hẹp, cuối cùng dẫn đến phá sản.
  • Thợ sẽ bỏ đi kiếm hãng khác, dù có đơn đặt hàng cũng không có thợ để hoàn thành.
  • Nếu mướn được thợ mới, lại phải tốn kém thời gian và tiền bạc trong việc huấn luyện thợ mới cho thành thục. Nếu không, may sai nhiều qúa có thể phải bồi thường cho người đặt hàng, vì trễ thời gian quy định trong hợp đồng.

Và cái lơi duy nhất là người chủ hãng may, không thiếu tiền thuê mướn tiệm.

Nhưng nếu người chủ hãng may sử dụng phương pháp Lựa Chọn, thì sau khi sàng lọc, người đó chọn cái tốt nhất là trả lương cho thợ, thì tất cả các hậu quả trên không tồn tại, và cái hại duy nhất là chỉ thiếu tiền chủ phố.

Trong khi, cái lợi từ việc trả tiền thợ, giúp cho thợ tiếp tục sản xuất ra hàng, và có thể giao hàng đúng hẹn để thu tiền về từ đơn đặt hàng, rồi dùng tiền thu về đó, trả tiền nhà, thì tất cả mọi chuyện đều được giải quyết rốt ráo.

We use cookies in order to give you the best possible experience on our website. By continuing to use this site, you agree to our use of cookies.
Accept